Prokrastinasyonun Sebepleri ve Üstesinden Gelme Yöntemleri
Prokrastinasyonun Sebepleri ve Üstesinden Gelme Yöntemleri
Prokrastinasyon, kişilerin yapmaları gereken işleri ertelemesi veya geciktirmesi durumunu ifade eder. Çoğu birey, hayatlarının bir döneminde bu davranışla karşılaşır. Bu durum, hem kişisel hem de profesyonel yaşamda olumsuz sonuçlar doğurabilir. Uzun vadede ürettiği stres, kaygı ve tatminsizlik, bireylerin ruh halini olumsuz etkiler. Prokrastinasyonun nedenleri oldukça çeşitlidir. Kimi zaman içsel motivasyon eksikliği, kimi zaman dışsal baskılar sonucu ortaya çıkar. Ertelemeyle başa çıkmak için çeşitli yöntemler mevcuttur. Zaman yönetimi becerilerinin geliştirilmesi, bireylerin prokrastinasyonla mücadele etmesine yardımcı olur. Bu yazıda prokrastinasyonun sebeplerini ve bu durumla başa çıkma yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Prokrastinasyon Nedir?
Prokrastinasyon, bireylerin belirli bir görevi veya sorumluluğu ertelemesi anlamına gelir. Bu durum, genellikle aciliyet hissinin olmayışı ve motivasyon eksikliğiyle ilişkilendirilir. İnsanlar, yapmaları gereken işler yerine keyif aldıkları aktivitelere yönelir. Örneğin, bir öğrenci sınav çalışmak yerine video oyunları oynamayı tercih edebilir. Bu davranış kısa vadede hoş bir deneyim sunsa bile, uzun vadede olumlu sonuçlar doğurmaz. Yapılacak işlerin zamanında tamamlanamaması, bireyde kaygı ve suçluluk hissi yaratır.
Prokrastinasyon, sadece günlük yaşamda değil, iş hayatında da önemli sorunlara yol açar. İş projelerinin tamamlanma sürelerinde gecikmeler yaşanır. Bu durum, hem çalışanın hem de şirketin verimliliğini düşürür. Bazı insanlar, prokrastinasyonu alışkanlık haline getirmiştir. Bu alışkanlık, kişilerin kariyerlerinde ilerlemesini engelleyebilir. Örneğin, sürekli erteleyen bir çalışan, terfi fırsatlarından mahrum kalabilir. Bu nedenle prokrastinasyonu anlamak ve bu durumla başa çıkmak hayati öneme sahiptir.
Tetikleyici Düşünce Kalıpları
Prokrastinasyonun temelinde, genellikle tetikleyici düşünce kalıpları yatar. Bu düşünceler, bireylerin işlerini ertelemesine neden olan inançlar ve duygulardır. Örneğin, "Yeterince iyi değilim" veya "Bu işi yapmak çok zor" gibi düşünceler, kişiyi harekete geçmekten alıkoyar. Bu tür olumsuz düşünceler, bireyin kendine olan güvenini zayıflatır. Dolayısıyla, kişi bir şeyi ertelemeye başlar. İşin üstesinden gelemeyeceğini düşündüğünde, rahatlatıcı bir aktiviteye yönelmeyi tercih eder.
Aynı zamanda mükemmeliyetçilik, prokrastinasyonun başka bir tetikleyicisidir. Kişi, işin mükemmel bir şekilde yapılmadığını düşündüğünde, çalışmaya başlamakta zorlanır. Bu durum, bireyi harekete geçmekten alıkoyarak ertelemelere yol açar. Örneğin, bir proje sunumu yapacak bir birey, en iyi sunumu yapmadıkça çalışmaya başlamaz. Bu noktada, düşüncelerin farkında olmak büyük bir adımdır. Olumsuz düşünce kalıplarının yerine daha yapıcı ve olumlu düşünceler koymak, prokrastinasyondan kurtulmak için önemli bir adımdır.
Prokrastinasyonu Önleme Stratejileri
Prokrastinasyonu önlemek amacıyla çeşitli stratejiler geliştirmek mümkündür. Öncelikle, zaman yönetimi becerilerini geliştirmek önemlidir. Zamanı etkili bir şekilde yönetebilmek, ertelemeyi azaltmaya yardımcı olur. Bu noktada, işlerinizi parçalara bölmek faydalı olabilir. Büyük bir işin alt görevlerini oluşturmak, giderilecek yolun daha belirgin hale gelmesini sağlar. Örneğin, bir yazı yazmak yerine, başlık belirlemek, taslak oluşturmak gibi alt görevler belirleyebilirsiniz. Bu durum, tamamlanması gereken işlerin göz korkutuculuğunu azaltır ve bireyin hareket etmesini kolaylaştırır.
Diğer bir strateji ise hedef belirlemektir. Hedeflerin açık ve ulaşılabilir olması, motivasyonu artırır. İnsanlar, belirli bir hedefe ulaşmak için motive olmalıdır. Bunun için hedeflerinizi SMART kriterlerine göre belirlemek faydalı olabilir. SMART, spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir,realistik ve zamanlı hedefleri içerir. Hedeflerinizi yazılı hale getirmek, ona bağlı kalma isteğinizi artırır. Örneğin, "Bu hafta içinde üç sayfa yazmalıyım" gibi bir hedef belirlemek, genel hedefin daha ulaşılabilir olmasını sağlar. Ayrıca, başardığınız her bir alt hedef, motivasyonunuzu artırmaktadır.
Motivasyon Artırma Yöntemleri
Motivasyonu artırmak, prokrastinasyonu aşmanın anahtarlarından biridir. İnsanlar, ne için çalıştıklarını bilmediklerinde, ertelemeye yönelirler. Bu nedenle, kişisel nedenlerin farkında olmak önemlidir. Bireyler, işe özelleşmiş bir motivasyon bulmalıdır. Örneğin, bir öğrenci iyi bir not almak için motive olabilir, bir çalışan ise işinde ilerlemek için. Motivasyon kaynaklarını tanımak, kişinin kendi hedeflerini gerçekleştirmesi için önemli bir adımdır.
Bağlantılı bir diğer yöntem ise ödüllendirme sistemidir. Yapılan işler sonrası kendinize küçük ödüller belirlemek, motivasyonu artırabilir. Örneğin, işinizi tamamladıktan sonra en sevdiğiniz bir aktiviteyi yapmak veya favori yiyeceğinizi yemek minik ödüller olabilir. Bu tarz ödüller, insanların görevlerini tamamlamaları için motivasyon sağlar. Bireylerin hedefe ulaşırken ödüllendirilmesi, bir nevi koşullu refleks geliştirir. Bu durum, ertelemeden uzaklaşmayı sağlar.
- Zamanı parçalara bölmek
- Açık ve ulaşılabilir hedefler belirlemek
- Kendini ödüllendirmek
- Olumlu düşünce kalıpları geliştirmek
- İş arkadaşlarıyla veya arkadaşlarla iş birliği yapmak
Prokrastinasyon, bireylerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen yaygın bir davranıştır. Ancak, prokrastinasyonun sebeplerini anlamak ve bu davranışla başa çıkma yöntemlerini uygulamak mümkündür. Her birey, kendi motivasyon kaynaklarını keşfederek, zaman yönetimi becerilerini geliştirebilir. İşlerini zamanında tamamlamak, hem kişisel tatmin hem de iş yaşamında başarıyı getirir. Bu nedenle, prokrastinasyondan kaçınmak için atılacak adımlar önemlidir. Kendi hedeflerini belirleyen bireyler, bu süreçte daha başarılı olacaktır.
